ระบบการเลี้ยงสัตว์

“เลี้ยงระบบไหนครับ”

คำถามที่พูดติดปาก เวลาต้องการข้อมูล
เพื่อประมวลผล วินิจฉัยโรคหรือพิจารณาโปรแกรมวัคซีนที่เหมาะสม
ตามหลักการถามนั้นควรจะถามเป็นคำถามเปิด ไม่ควรชี้นำ
แต่บ่อยครั้งที่เจ้าของสัตว์มักต้องการตัวเลือก ซึ่งดูจะปลอดภัยสำหรับการตอบมากกว่า
คำถามก็จะแอบไปในทางชี้นำทันที
“ระบบเปิด หรือระบบปิดครับ”
และหมอแมวดื้อกวนประสาทต่อด้วย
“หรือระบบลักเปิดลักปิดครับ”
ซึ่งเชื่อเถอะว่าคำตอบที่ได้ มักจะเป็น

1.ระบบเปิด
2.ระบบปิด

แทบไม่มีใครตอบ
3.ระบบลักเปิดลักปิด
แต่อย่างใด

คำตอบ 2.ระบบปิด ดูปลอดภัย สำหรับเจ้าของสัตว์
แต่จะดูไม่ปลอดภัยสำหรับหมอแมวดื้อทันที
ต้องถามย้ำให้แน่ใจ “ระบบปิดนะครับ.. ปิด..นี่.. ปิดสนิทไหมครับ”

ข้อมูลระบบการเลี้ยงมีความสำคัญหลายส่วนด้วยกัน
หากกล่าวลอยๆ ระบบเปิด – ระบบปิด
หลายท่านอาจจะเข้าใจไปถึงคำว่า Indoor – Outdoor ที่คุ้นชินกับเรื่องอาหาร
ซึ่งก็มีความเข้าใจไม่ถูกต้องอยู่บางส่วน หลายท่านเข้าใจไปตรงตัวตามคำแปล

Indoor – เลี้ยงในบ้าน
Outdoot – เลี้ยงนอกบ้าน

เข้าใจกันไปว่าหมายถึง “ตำแหน่ง..ที่อยู่” กันเป็นส่วนใหญ่
แต่ในแง่โภชนาการนั้น เป็นการมองถึง “กิจกรรม”
อันนำไปสู่การคิดคำนวณพลังงานและสารอาหารที่เหมาะสม
อ้างอิงจากผู้ผลิตอาหารสัตว์ที่มักอยู่ต่างประเทศ สัตว์ที่อยู่ในบ้านมักจะนั่งๆ นอนๆ
กินๆ ดูทีวีชิลๆ กับเจ้าของไปวันๆ (ด้วยสภาพภูมิอากาศเย็น)
ในขณะที่สัตว์ที่อยู่นอกบ้านมักจะมีกิจกรรม ล่าสัตว์ ขุดดิน ปีนหลังคา จับปลา เป็นต้น
จะเห็นได้ว่ากิจกรรมของสัตว์ของทั้งสองกลุ่มแตกต่างกัน จึงนำข้อมูลมาวิเคราะห์หาอาหารที่เหมาะสมในแต่ละกลุ่ม
ตัดกลับมาเมืองไทย สัตว์ที่เลี้ยงในบ้าน แต่คึกคัก วิ่งเล่นกันทั้งวัน ใช้พลังงานมาก
หรือบางรายอยู่นอกบ้าน แต่นั่งๆ นอนๆ ทั้งวัน แบบนี้การเลือกอาหารที่ไม่เหมาะสม ก็จะมีผลต่อร่างกายน้องได้ครับ
การเลือกสูตรอาหารจึงควรพิจารณาจาก “กิจกรรม” ไม่ใช่ “ตำแหน่งที่อยู่” ครับ

วกกลับมาที่ระบบการเลี้ยง อันนี้ก็ไม่ใช่ “การควบคุม ตำแหน่งที่อยู่” ครับ
ไม่ใช่แค่เพียงการเลี้ยงในบ้าน หรือการปล่อยให้เข้าออกได้อย่างอิสระ
หากแต่มองไปถึงระบบสังคมรวมถึงความเสี่ยงในการสัมผัสเชื้อโรคต่างๆ
อันจะนำไปสู่การพิจารณาวินิจฉัยความเจ็บป่วย หรือตารางวัคซีนที่เหมาะสมกับแต่ละรายได้

ระบบปิด
อันนี้หมายถึงการเลี้ยงสัตว์แบบไม่มีสังคมเปิดกว้าง อยู่ในแต่บ้านอย่างเดียว
ถ้าออกนอกบ้าน ก็จะไปกับเจ้าของสัตว์ และไม่ไปสัมผัสใกล้ชิดกับตัวอื่น
ไม่ว่าจะเป็นสปีชีส์เดียวกันหรือไม่ก็ตาม
หากเลี้ยงสัตว์หลายตัว ให้พิจารณารวมเป็นทั้งฝูง
หากมีตัวใดตัวหนึ่งออกไปสัมผัสใกล้ชิดกับตัวอื่นนอกฝูง
ให้ถือว่าทุกตัวในฝูงไม่ใช่ระบบปิดครับ

ระบบเปิด
อันนี้ง่ายหน่อย คือเลี้ยงปล่อยครับ อยากไปไหนก็ไป หิวก็กลับมากินข้าวที่บ้าน
มีแรงแล้วก็ออกไป ค่ำมืดดึกดื่นกลับมานอนบ้าน
อันนี้ถือว่าเป็นสังคมที่เปิดกว้าง และมีโอกาสสัมผัสเชื้อโรคต่างๆ ได้ง่ายที่สุดครับ

ระบบลักเปิดลักปิด
ส่วนใหญ่มักจะเลี้ยงสัตว์ด้วยระบบนี้กัน แต่มักไม่ทราบ
รวมถึงบางครั้งหลงลืมโอกาสความเสี่ยง
ยกตัวอย่างเช่น แมวอยู่ในบ้านตลอด ไม่ออกไปไหนเลย แต่พาไปร้านอาบน้ำเดือนละครั้ง
อันนี้ก็เป็นลักเปิดลักปิดครับ
หรือน้องหมาอยู่ในคอนโดตลอด แต่มีพาออกไปว่ายน้ำ หรือพาไปเข้ากิจกรรมกลุ่ม
ก็ถือเป็นลักเปิดลักปิดครับ

ข้อมูลเหล่านี้ ดูเผินๆ เหมือนจะไม่ค่อยสำคัญเท่าไหร่
แต่ก็สามารถนำมาใช้วินิจฉัยการเจ็บป่วยหรือพิจารณาโปรแกรมวัคซีนที่เหมาะสม
เลือกวิธีการเลี้ยงที่ปลอดภัยลดความเสี่ยงการสัมผัสเชื้อได้นะครับ
อาการ/โรคบางอย่างรักษาหาย บางอย่างรักษาไม่หาย

ที่สำคัญกว่าการรักษา คือการป้องกัน